Ferritin, orqanizmdə dəmirin saxlanma forması olan bir protein kompleksidir və əsasən qaraciyər, sümük iliyi, dalaq kimi orqanlarda toplanır. Ferritin səviyyəsi orqanizmdəki ümumi dəmir ehtiyatlarının göstəricisidir. Ferritinin səviyyəsi normaldan aşağı olduqda, bu, adətən dəmir çatışmazlığına işarədir. Dəmir çatışmazlığı, əsasən, yorğunluq, baş gicəllənməsi və əzələ zəifliyi kimi simptomlarla özünü göstərir, çünki dəmir qanda oksigenin daşınmasında mühüm rol oynayır.
Dəmir çatışmazlığı tez-tez qadınlarda və uşaqlarda rast gəlinir. Menstruasiya zamanı qan itirilməsi qadınlarda dəmir ehtiyatlarının azalmasına səbəb ola bilər. Dəmir çatışmazlığı həmçinin uşaqlarda inkişaf və zehni fəaliyyətin azalmasına səbəb ola bilər, çünki dəmir, beynin fəaliyyətinə də təsir göstərir. Bu səbəbdən ferritin səviyyəsinin ölçülməsi, dəmir çatışmazlığı riskini təyin etmək üçün vacibdir.
Uşaqlarda dəmir çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər və inkişaf ləngiməsinə yol aça bilər. Dəmir çatışmazlığının simptomları arasında yorğunluq, iştahsızlıq, bədənin solğun görünməsi, saç tökülməsi və diqqət əksikliyi var. Uşaqlarda dəmir çatışmazlığı xüsusilə risklidir, çünki bu yaş qrupunda beyinin inkişafı daha sürətlidir.
Dəmir çatışmazlığı diaqnozu qoyulmuş uşaqlarda əsas müalicə üsulu dəmir tərkibli qida əlavələri və dəmir ilə zəngin qidalanmanın gücləndirilməsidir. Mal əti, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər və yumurta sarısı kimi qidalar uşaqlarda dəmir ehtiyatlarının artırılmasına kömək edir. Dəmirin udulması üçün C vitamini də vacibdir, buna görə də, portağal, çiyələk kimi C vitamini ilə zəngin qidalar dəmirin daha yaxşı mənimsənilməsinə kömək edir.
Dəmir çatışmazlığının qarşısını almaq və ya dəmir səviyyəsini artırmaq üçün müxtəlif qidalar mövcuddur. Dəmir iki əsas növdə olur: heme və non-heme dəmir. Heme dəmir, heyvan mənşəli qidalarda - məsələn, qırmızı ət, balıq, quş ətində olur və orqanizm tərəfindən daha asan sovrulur. Bitki mənşəli qidalarda isə non-heme dəmir vardır -məsələn lobya, ispanaq, mərcimək, lakin bu dəmir növü daha az sovrulur. 
Dəmir ilə zəngin qidaların gündəlik qəbulu, xüsusilə risk altında olan şəxslər üçün əhəmiyyətlidir. Orqanizmdə dəmir səviyyəsini optimal saxlamaq üçün gün ərzində müxtəlif dəmir tərkibli qidalardan faydalanmaq lazımdır. Bəzi hallarda dəmir çatışmazlığı ciddi olduqda həkimlər tərəfindən dəmir əlavələri də təyin edilə bilər.
Ferritin səviyyəsi normalda qadınlar üçün 12-150 ng/mL, kişilər üçün isə 12-300 ng/mL arasında olmalıdır. Ferritin səviyyəsi çox olduqda isə dəmir yığılması baş verə bilər ki, bu da hemokromatoz kimi ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Qanda yüksək ferritin səviyyəsi qaraciyər problemləri, infeksiyalar və ya həddindən artıq dəmir qəbulundan qaynaqlana bilər. Ferritin çoxluğu ürək, qaraciyər və digər orqanların funksiyalarını poza bilər, buna görə də ferritin səviyyəsinin mütəmadi olaraq nəzarət edilməsi vacibdir.
Ferritin çoxluğu olan insanlarda əsas müalicə üsulu, qida rasionunu dəyişmək və dəmir əlavələrini kəsməkdir. Həmçinin, bəzi hallarda flebotomiya, yəni qan alımı müalicəsi də tətbiq edilir. Ferritin səviyyəsinin normada saxlanması sağlam orqanizmin qorunmasında əsas rol oynayır.
Qaraciyər Problemləri – Yüksək ferritin səviyyəsi qaraciyərdə dəmir yığılmasına və nəticədə qaraciyər funksiyasının pozulmasına gətirib çıxarır.
Mədə-bağırsaq problemləri – Ürəkbulanma, qusma və qarın ağrısı kimi mədə-bağırsaq simptomları yüksək ferritin səviyyəsi ilə əlaqəli ola bilər. Bu simptomlar dəmirin həddindən artıq yığılmasından qaynaqlana bilər.
Dəridə rəng dəyişiklikləri – Yüksək ferritin səviyyəsi bədənin müəyyən nahiyələrində dərinin rənginin tündləşməsinə səbəb ola bilər, xüsusilə dərinin qəhvəyi və ya boz rəngdə görünməsi ilə müşahidə olunur.
Artrit və Oynaqlarda Ağrı – Ferritin səviyyəsi yüksək olduqda, dəmir oynaqlarda toplanaraq iltihaba və ağrıya səbəb ola bilər.
Ürək Xəstəlikləri – Həddindən artıq dəmir ürəkdə də yığıla bilər və ürək ritminin pozulması, ürək çatışmazlığı kimi problemlərə səbəb ola bilər.
Cinsi Fəallıqda Azalma – Həm qadınlarda, həm də kişilərdə yüksək ferritin səviyyəsi hormonal pozğunluqlara və cinsi istəksizliyə səbəb ola bilər.
Ferritin analizləri qanda dəmir səviyyəsini təyin etmək üçün istifadə olunan əsas metodlardan biridir. Dəmir səviyyəsinin aşağı olması ferritin səviyyəsində də azalmalara səbəb olur. Analizlərin nəticəsinə görə, həkimlər dəmir əlavələrini və ya həyat tərzindəki dəyişiklikləri təyin edə bilərlər.
Ferritin səviyyəsini normada saxlamaq üçün balanslı və dəmir ilə zəngin qidalarla qidalanmaq, alkoqol istehlakını azaltmaq və stressdən uzaq durmaq tövsiyə olunur.
