Hipertoniya nədir, daha çox hansı yaş aralığında özünü göstərir və niyə "səssiz qatil" adlandırıldığını bilirsinizmi?

Hipertoniya və ya yüksək qan təzyiqi, qan damarlarının divarlarına qarşı təzyiqin davamlı olaraq çox yüksək olduğu bir vəziyyətdir. Qan təzyiqi millimetr civə (mmHg) ilə ölçülür və iki rəqəmlə qeyd olunur: sistolik təzyiq - ürəyiniz döyündüyü zaman damarlarınızdakı təzyiq, diastolik təzyiq - ürəyiniz döyüntülər arasında istirahət edərkən damarlarınızdakı təzyiqdir. Normal təzyiq göstəricisi adətən təxminən 120/80 mmHg-dir. Hipertoniya ümumiyyətlə, qan təzyiqinin 130/80 mmHg və ya daha yüksək olması ilə müəyyən edilir.

Hipertoniya milyonlarla insanda rast gəlinən ümumi sağlamlıq problemidir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, dünyada yaşa görə təzyiqdən 30-79 yaş arasında olan təxminən bir milyarddan çox insan əziyyət çəkir. Bir çox ölkələrdə bu, vaxtından əvvəl ölümün göstərilə bilən əsas səbəbidir.

Niyə "Səssiz Qatil" Adlanır? 

Hipertoniya tez-tez "səssiz qatil" adlanır, çünki qan təzyiqi səviyyələri təhlükəli dərəcədə yüksək olduqda belə, adətən heç bir simptom hiss olunmur. Hipertoniyadan əziyyət çəkən bir çox insan bu xəstəliyin olduğunu bilmir və bu, ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Müalicə olunmazsa, hipertoniya infarkt, insult, qulaqdan qan gəlməsi, böyrək xəstəlikləri və damarların zədələnməsi kimi ağır fəsadlara gətirib çıxara bilər ki, bu da onu bütün dünyada ölüm və əlilliyin əsas səbəbi halına gətirir.

Diqqət etməli olduğunuz bir məqam var: Bir çox hallarda hipertoniya asemptomatik olsa da, şiddətli baş ağrıları, sinə ağrısı və ya nəfəs darlığı kimi potensial əlamətləri hiss oluna bilər.

Yuksek tezyiq zamani ilk yardım

Təzyiq yuxari olanda ne etmeli? Atılacaq təcili addımlar:

Yuxarı təzyiq əlamətləri hiss etdikdə, sakit qalın: qan təzyiqinin daha da yüksəlməsinin qarşısını almaq üçün insanın sakit və oturmuş vəziyyətdə qalmağı vacibdir.

Oturan şəxsin arxası dəstəkli və ayaqları yerdə düz olmalıdır.

Nəfəs alma üsulları: Stressi azaltmaq və qan təzyiqini azaltmaq üçün dərin nəfəs məşqlərini tətbiq etmək olar.

Təyin olunarsa, həkimin göstərişi ilə yüksək təzyiq dərmanlarının istifadəsi mütləqdir.

Müəyyən hərəkətlərdən çəkinin: Reseptsiz satılan dərmanlar, kofein və ya spirt halları vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.

Normal tezyiq nece olmalidir? 

Arterial təzyiq və ya qan təzyiqi müxtəlif yaş qruplarında dəyişir və bu, insanın yaşlandıqca ürək-damar sistemindəki dəyişiklikləri əks etdirir. Aşağıda müxtəlif yaş qrupları üçün qan təzyiqi norması verilmişdir.

Uşaqlar və yeniyetmələr (0-18 yaş):

Uşaqlarda qan təzyiqi yaşa, cinsə və boyuna görə dəyişir. Ümumiyyətlə, kiçik uşaqlarda daha azdır və böyüdükcə tədricən artır. Uşaqlar və yeniyetmələr üçün qan təzyiqi yaşı, boyu və cinsinə görə

90-110 mmHg olarsa, normal hesab olunur.

Gənc yetkinlər (19-40 yaş):

Gənc yetkinlərdə qan təzyiqi sabitləşməyə meyllidir, normal göstəricilər böyüklər üçün optimal hesab edilənlərə oxşardır.

Normal təzyiq: Sistolik 90-120 mmHg / Diastolik 60-80 mmHg

Orta yaşlı böyüklər (41-60 yaş):

Fərdlər orta yaşa girdikcə arterial sərtlik, çəki artımı və həyat tərzi faktorları kimi amillər səbəbiylə təzyiq qalxması baş verə bilər.

Normal təzyiq: Sistolik 110-130 mmHg / Diastolik 70-85 mmHg

Hipertoniya həddi: Sistolik 130 mmHg və ya daha yüksək / Diastolik 80 mmHg və ya daha yüksək

Yaşlılar (61+ yaş):

Yaşlı ahıllarda qan təzyiqi davamlı arterial sərtləşmə və digər yaşa bağlı dəyişikliklər səbəbindən tez-tez daha da artır. Başgicəllənmə və düşməyə səbəb ola bilər.

Yaşından asılı olmayaraq, hər kəs üçün, xüsusən də hipertoniya üçün risk faktorları varsa, müntəzəm olaraq qan təzyiqi yoxlaması vacibdir.